Jakie są przyczyny cukrzycy u osób starszych?
Cukrzyca w tym wieku jest między innymi wynikiem naturalnego procesu starzenia. Ten proces zmian wstecznych, zachodzący w starzejącym się organizmie, obejmuje również trzustkę i inne organy odpowiedzialne za prawidłowe zużytkowanie glukozy. Zmienia się też stosunek tkanki tłuszczowej do mięśniowej (niestety, na korzyść tej pierwszej). Wynikiem tego jest między innymi "oporność" receptorów insuliny na jej działanie, co jest najważniejszym czynnikiem w łańcuchu zdarzeń wywołujących cukrzycę typu 2.
Na insulinooporność wpływają również inne czynniki często występujące w okresie starości: otyłość, niska aktywność ruchowa, inne przewlekłe choroby i przyjmowanie dużej ilości leków, które często zaburzają procesy utrzymujące równowagę węglowodanową w organizmie.
Na powstanie cukrzycy w tym wieku mają także wpływ hormony wydzielane przez przysadkę mózgową, nadnercza i trzustkę. Obok insuliny regulują one stężenie glukozy we krwi. Te tzw. hormony stresu działają odwrotnie niż insulina, gdyż podnoszą poziom glukozy. W starzejącym się organizmie występuje nadmiar najważniejszego z tych hormonów - kortyzolu, tworząc stan określany jako przewlekła hiperkortyzolemia. Powoduje to stałe podwyższone stężenie glukozy i sprzyja wystąpieniu jawnej cukrzycy.
Podstępna choroba
Cukrzyca pojawiająca się w tym okresie jest podstępną chorobą, długo nie dającą wyraźnych, klasycznych objawów, takich jak zwiększone pragnienie i oddawanie moczu, zamazane widzenie i chudnięcie. Często jest rozpoznawana przypadkowo podczas badań profilaktycznych czy wykonywanych z powodu wystąpienia innej choroby, np. mających na celu rozpoznanie czynników ryzyka zagrożenia chorobą wieńcową. Wtedy nieoczekiwanie może się okazać, że stężenie glukozy jest wysokie, chociaż chory nie ma objawów cukrzycy.
Niestety, utajony, bezobjawowy przebieg powoduje opóźnienie leczenia, które mogłoby zapobiec powikłaniom. Podwyższony długotrwale poziom glukozy może bowiem wywołać miażdżcę naczyń wieńcowych (chorobę wieńcową, zawał serca) i naczyń mózgowych (udar mózgu), a także powodować uszkodzenie małych naczyń siatkówki i nerek (retinopatię i nefropatię).
Jedna z przyczyn tego utajonego przebiegu to podwyższenie tzw. progu nerkowego dla glukozy. Jak pamiętamy, jest to ten poziom glukozy, przy której cukier przechodzi do moczu. Cały ten proces przypomina sytuację w rzece, na której znajduje się zapora o określonej wysokości (w przypadku progu nerkowego 180-200 mg/dl). Powyżej tej wysokości woda przelewa się na drugą stronę. "Przelewanie się" glukozy do moczu, która "pociąga" za sobą wodę, powoduje właśnie charakterystyczne objawy: zwiększone oddawanie moczu i wzmożone pragnienie. W starszym organizmie ta tama jest wyższa niż 180-200 mg/dl i glukoza "nie przelewa" się do moczu mimo wysokich stężeń (poziomu) we krwi. Wszystko to powoduje nierzadkie rozpoznawanie cukrzycy dopiero wtedy, gdy rozwiną się jej długotrwałe powikłania.
Na insulinooporność wpływają również inne czynniki często występujące w okresie starości: otyłość, niska aktywność ruchowa, inne przewlekłe choroby i przyjmowanie dużej ilości leków, które często zaburzają procesy utrzymujące równowagę węglowodanową w organizmie.
Na powstanie cukrzycy w tym wieku mają także wpływ hormony wydzielane przez przysadkę mózgową, nadnercza i trzustkę. Obok insuliny regulują one stężenie glukozy we krwi. Te tzw. hormony stresu działają odwrotnie niż insulina, gdyż podnoszą poziom glukozy. W starzejącym się organizmie występuje nadmiar najważniejszego z tych hormonów - kortyzolu, tworząc stan określany jako przewlekła hiperkortyzolemia. Powoduje to stałe podwyższone stężenie glukozy i sprzyja wystąpieniu jawnej cukrzycy.
Podstępna choroba
Cukrzyca pojawiająca się w tym okresie jest podstępną chorobą, długo nie dającą wyraźnych, klasycznych objawów, takich jak zwiększone pragnienie i oddawanie moczu, zamazane widzenie i chudnięcie. Często jest rozpoznawana przypadkowo podczas badań profilaktycznych czy wykonywanych z powodu wystąpienia innej choroby, np. mających na celu rozpoznanie czynników ryzyka zagrożenia chorobą wieńcową. Wtedy nieoczekiwanie może się okazać, że stężenie glukozy jest wysokie, chociaż chory nie ma objawów cukrzycy.
Niestety, utajony, bezobjawowy przebieg powoduje opóźnienie leczenia, które mogłoby zapobiec powikłaniom. Podwyższony długotrwale poziom glukozy może bowiem wywołać miażdżcę naczyń wieńcowych (chorobę wieńcową, zawał serca) i naczyń mózgowych (udar mózgu), a także powodować uszkodzenie małych naczyń siatkówki i nerek (retinopatię i nefropatię).
Jedna z przyczyn tego utajonego przebiegu to podwyższenie tzw. progu nerkowego dla glukozy. Jak pamiętamy, jest to ten poziom glukozy, przy której cukier przechodzi do moczu. Cały ten proces przypomina sytuację w rzece, na której znajduje się zapora o określonej wysokości (w przypadku progu nerkowego 180-200 mg/dl). Powyżej tej wysokości woda przelewa się na drugą stronę. "Przelewanie się" glukozy do moczu, która "pociąga" za sobą wodę, powoduje właśnie charakterystyczne objawy: zwiększone oddawanie moczu i wzmożone pragnienie. W starszym organizmie ta tama jest wyższa niż 180-200 mg/dl i glukoza "nie przelewa" się do moczu mimo wysokich stężeń (poziomu) we krwi. Wszystko to powoduje nierzadkie rozpoznawanie cukrzycy dopiero wtedy, gdy rozwiną się jej długotrwałe powikłania.
